Ciąża mnoga i jej rodzaje
O ciąży mnogiej mówimy, gdy w macicy w jednym czasie zagnieździ się więcej niż jeden zarodek. Dochodzi do niej podczas rozdzielenia się zygoty lub zapłodnienia kilku komórek jajowych.
Wyróżniamy następujące rodzaje ciąży mnogiej:
- ciąża bliźniacza,
- ciąża trojacza,
- ciąża czworacza,
- ciąża pięcioracza.
W Polsce najliczniejszy poród z ciąży wielopłodowej miał miejsce w 2019 roku. Wówczas urodziły się sześcioraczki. Na świecie znane są jednak przypadki przyjścia na świat siedmioraczków, a nawet ośmioraczków.
Jakie jest prawdopodobieństwo zajścia w ciążę mnogą?
Prawdopodobieństwo ciąży mnogiej określa się przy pomocy reguły Hellina. Zgodnie z nią maleje ono geometrycznie wraz ze wzrostem liczby zarodków. Wzór przedstawia się następująco: 1:89 do potęgi n–1 (gdzie n to liczba zarodków).
Zgodnie z regułą Hellina prawdopodobieństwo urodzenia bliźniaków wynosi 1:89. Oznacza to, że ciąża mnoga zdarza się raz na 89 ciąż pojedynczych. Natomiast szansa na:
- urodzenie trojaczków wynosi 1:7921,
- urodzenie czworaczków wynosi 1:704 969,
- urodzenie pięcioraczków wynosi 1:62 742 241.
Wiele kobiet zastanawia się, co zrobić, żeby mieć bliźniaki. Niestety, nie ma na to żadnego sposobu. O wszystkim decyduje natura, ale szanse na zajście w ciążę wielopłodową zwiększają się, gdy kobieta stosuje preparaty stymulujące owulację, urodziła bliźnięta w przeszłości lub ciąże mnogie zdarzały się już w jej rodzinie.
Jak powstaje ciąża bliźniacza?
Bliźnięta jednojajowe i dwujajowe – rodzaje ciąży bliźniaczej
Podstawowy podział obejmuje dwa rodzaje ciąży bliźniaczej:
- bliźnięta jednojajowe – jeden plemnik zapładnia jedną komórkę jajową, która następnie ulega podziałom;
- bliźnięta dwujajowe – zapłodnione zostają dwie komórki jajowe przez dwa różne plemniki.
W przypadku ciąży bliźniaczej dwujajowej dochodzi do uwolnienia przez jajniki (lub jeden jajnik) dwóch komórek jajowych. Podwójna owulacja może zdarzyć się na skutek wzmożonej produkcji hormonów – spontanicznie lub na skutek przyjmowania preparatów hormonalnych. Każde z bliźniąt dwujajowych ma własną kosmówkę i worek owodniowy. W terminologii medycznej taka ciąża mnoga określana jest mianem dwukosmówkowej dwuowodniowej
Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku ciąży bliźniaczej jednojajowej. Powstaje ona na skutek podziału jednej zygoty. Przyczyna tego stanu nie jest znana. Bliźnięta jednojajowe mogą mieć osobną kosmówkę i osobny worek owodniowy, ale także wspólną kosmówkę i/lub wspólny worek owodniowy. Jest to zależne od dnia, w którym doszło do podziału zygoty.
Ciąża bliźniacza jednojajowa jest:
- dwukosmówkowa i dwuowodniowa, jeżeli do podziału doszło między 1. a 3. dniem od zapłodnienia;
- jednokosmówkowa i dwuowodniowa, jeżeli do podziału doszło między 4. a 8. dniem od zapłodnienia;
- jednokosmówkowa i jednoowodniowa, jeżeli do podziału doszło między 8. a 13. dniem od zapłodnienia.
Jeżeli zygota dzieli się zbyt późno lub podział jest niepełny, dzieci ulegają zrośnięciu różnymi częściami ciała, ale także organami wewnętrznymi. Są to tzw. bliźnięta syjamskie.
Czy bliźnięta wyglądają identycznie?
Jakie objawy ciąży mnogiej może odczuwać przyszła mama?
Pierwsze objawy ciąży mnogiej zwykle nie różnią się od dolegliwości występujących w ciąży pojedynczej. Kobieta dowiaduje się o tym, że urodzi bliźnięta dopiero podczas badania ginekologicznego oraz badania ultrasonograficznego w poradni ginekologicznej.
W ciąży bliźniaczej występuje podwyższony poziom gonadotropiny kosmówkowej (beta HCG). Z tego powodu przyszła mama bliźniąt może zmagać się z bardziej nasilonymi nudnościami i wymiotami.
Inne objawy występujące szczególnie w ciąży bliźniaczej to:
- większy i szybszy przyrost masy ciała,
- zwiększony obwód brzucha i wcześniejsze jego zaokrąglenie,
- nasilone bóle kręgosłupa.
Poza tym mogą pojawić się: nadmierna senność, powiększenie i bolesność piersi, trudności z zasypianiem, nasilone parcie na pęcherz, hemoroidy, zgaga, obrzęki nóg.
Istotne różnice między ciążą pojedynczą a ciążą mnogą
Ważną różnicą jest to, że każda ciąża mnoga jest uznawana za ciążę wysokiego ryzyka, ponieważ istnieje wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań. Zalicza się do nich m.in. zaburzenia wzrastania dzieci, zwiększone ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego, wielowodzie, poronienie lub poród przedwczesny.
Dlatego przyszła mama pozostaje pod ścisłą opieką lekarza i położnej, którzy mają doświadczenie w prowadzeniu ciąż mnogich. Powinna też częściej wykonywać badania kontrolne. Szczególnie zalecane są także badania prenatalne, które pozwalają wykryć wady płodów na wczesnym etapie ciąży. Zgodnie z najnowszymi Rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) ciąż wielopłodowa jest także wskazaniem do wykonania badania echokardiograficznego.
Wskazane jest także, aby poród w ciąży bliźniaczej zawsze odbywał się w szpitalu, który ma minimum II stopień referencyjności. Taka placówka jest przygotowana na ewentualne powikłania, a także na opiekę nad dziećmi urodzonymi przedwcześnie lub wymagającymi specjalistycznych badań i leczenia. W przypadku ciąży pojedynczej jest to wskazane tylko w konkretnych przypadkach.
Artykuł powstał we współpracy z dr n. med Agnieszką Żalińską.
dr n. med Agnieszka Żalińska – ginekolog- położnik, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 2016 r. odbywa szkolenie specjalizacyjne w Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi w Klinice Położnictwa, Perinatologii i Ginekologii.
Badania prenatalne to jeden z jej głównych obszarów zawodowych. W poradni PUROMED prowadzi ciąże pojedyncze i mnogie, wykonuje także badania prenatalne.
