Odczyn Biernackiego – czyli jaki wynik OB powinien niepokoić?

11.04.2024

Odczyn Biernackiego – czyli jaki wynik OB powinien niepokoić?
Odczyn Biernackiego jest powszechnie wykorzystywanym badaniem w diagnostyce medycznej. Wykonuje się je przy podejrzeniu choroby zapalnej lub w celu jej monitorowania. Nieprawidłowy wynik jest wskazaniem do przeprowadzenia dodatkowych testów w celu znalezienia przyczyny. Dowiedz się, co to jest odczyn Biernackiego, jak przygotować się do badania oraz jakie są normy OB. Odczyn Biernackiego jest zaliczany do podstawowych badań laboratoryjnych krwi. W skrócie określa się je jako OB. Można spotkać się także z określeniami „opad Biernackiego” oraz „szybkość opadania erytrocytów”.

Czym jest odczyn Biernackiego?

Odczyn Biernackiego pozwala ocenić szybkość opadania czerwonych krwinek. A dokładniej – drogę jaką pokonały w ciągu jednej godziny od pobrania krwi. Jest to marker stanu zapalnego. Pozwala na rozpoznanie procesów zapalnych, a także ich monitorowanie. Ma większe zastosowanie w przypadku chorób przewlekłych, ponieważ wynik OB wzrasta w ciągu 1–2 dni od początku infekcji. Opadanie erytrocytów jest zjawiskiem fizycznym związanym z ochłodzeniem krwi. Czerwone krwinki zaczynają się ze sobą zlepiać i opadać na dno. Jest to spowodowane przyłączaniem się do ich powierzchni białek (m.in. fibrynogenu, przeciwciał). Im więcej białek, tym szybsze opadanie erytrocytów. Materiałem do badania OB jest krew żylna (najczęściej pobrana z żyły łokciowej). Umieszcza się ją w probówce z substancją uniemożliwiającą krzepnięcie. Naczynie ma podziałkę i jest ustawiane pionowo na statywie. Po godzinie odczytywany jest wynik, który podawany jest w milimetrach lub milimetrach na godzinę.

Kiedy wykonuje się badanie OB?

Najczęściej badanie OB jest zlecane przez lekarza przy podejrzeniu chorób o podłożu zapalnym. Parametr ten ma znaczenie także w monitorowaniu tych schorzeń – a w szczególności ocenie skuteczności leczenia.

Badanie OB może mieć zastosowanie również w diagnostyce:

  • chorób autoimmunologicznych,
  • chorób nowotworowych,
  • chorób reumatycznych,
  • chorób nerek,
  • chorób wątroby.

Powinieneś pamiętać, że odczyn Biernackiego jest parametrem nieswoistym. Oznacza to, że nie wskazuje, gdzie toczy się proces zapalny. Dlatego wynik OB zawsze powinien zinterpretować lekarz i zdecydować o dalszym postępowaniu.

Jak przygotować się do badania OB?

Specjalne przygotowania do badania OB nie są konieczne. Ważne jest, aby do punktu pobrań zgłosić się na czczo – minimum 6 godzin od ostatniego posiłku. Jeżeli potrzebujesz, możesz napić się kilka łyków niegazowanej i niesłodzonej wody. Przed badaniem unikaj palenia papierosów, intensywnego wysiłku fizycznego oraz stresu.

Badanie OB – normy

Normy badania OB są zależne od wieku i płci. Przedstawiają się następująco:

  • noworodki obu płci: 0–2 mm/h,
  • niemowlęta do 6 miesiąca życia obu płci: 2–17 mm/h,
  • dzieci obu płci: 7–8 mm/h,
  • dzieci obu płci w okresie dojrzewania: <20 mm/h,
  • kobiety przed 50. rokiem życia <20 mm/h,
  • kobiety powyżej 50. roku życia: <30 mm/h,
  • mężczyźni przed 50. rokiem życia <15 mm/h,
  • mężczyźni powyżej 50. roku życia <20 mm/h.

Poszczególne normy OB mogą różnić się nieznacznie pomiędzy laboratoriami. Dlatego wynik zawsze należy skonsultować z lekarzem.

Co oznacza podwyższone OB?

Podwyższone OB może wskazywać na:

  • stany zapalne (np. układu moczowego, jelit, nerek, wątroby),
  • zakażenia bakteryjne,
  • sepsę,
  • choroby autoimmunologiczne,
  • choroby reumatyczne,
  • nowotwór i przerzuty nowotworowe,
  • zaburzenia pracy tarczycy,
  • choroby zakaźne,
  • wysoki poziom cholesterolu we krwi.

Odczyn Biernackiego może być podwyższony przy zawale i urazach. Pamiętaj, że wysoki wynik OB może być zafałszowany. Dzieje się tak podczas ciąży i miesiączki oraz u osób przyjmujących leki antykoncepcyjne.

OB poniżej normy

Czasami zdarza się, że wynik OB jest za niski, co również jest stanem nieprawidłowym. Może informować o:

  • zwiększonej liczbie czerwonych krwinek (nadkrwistości),
  • niedoborze fibrynogenu,
  • alergiach,
  • zmianach kształtu erytrocytów.

Niski wynik OB obserwuje się u osób przyjmujących leki przeciwzapalne.

Badanie OB a CRP – jaka jest różnica?

Badaniem, które informuje o stanie zapalnym jest także białko C-reaktywne (CRP). Jest to substancja produkowana przez wątrobę, gdy w organizmie pojawia się czynnik zapalny. Jednak, podobnie jak OB, nie wskazuje na miejsce toczącego się procesu zapalnego. Podstawową różnicą między OB a CRP jest czas wykrycia stanu zapalnego. W przypadku pierwszego parametru jest to możliwe po minimum 48 godzinach i później. Ma to znaczenie przy schorzeniach długotrwałych i przewlekłych. Natomiast CRP wzrasta zaledwie po 4–8 godzinach, co jest istotne w przypadku ostrych i krótkotrwałych procesów zapalnych.