Obalamy mit, że marskość wątroby jest wyłącznie chorobą osób uzależnionych od alkoholu

08.01.2024

Obalamy mit, że marskość wątroby jest wyłącznie chorobą osób uzależnionych od alkoholu
Wbrew ogólnemu przekonaniu nadużywanie alkoholu nie jest jedyną przyczyną marskości wątroby. Chorobę powoduje szereg innych czynników – m.in. zakażenia wirusowe, procesy autoimmunologiczne, zaburzenia genetyczne, pasożyty, niektóre leki. Poważnym problemem jest także nadmierne gromadzenie się tłuszczu w tym narządzie. Dowiedz się, jak rozpoznać marskość wątroby i czy możliwe jest jej leczenie. Wątroba stanowi część układu pokarmowego. Jej miąższ w większości zbudowany jest z hepatocytów. Komórki te biorą udział w metabolizmie lipidów, białek, węglowodanów, witamin, miedzi i żelaza, procesach detoksykacji (w tym alkoholu i leków), a także w produkcji żółci, albumin i fibrynogenu. Ponadto wątroba pełni szereg innych funkcji w organizmie człowieka: reguluje poziom glukozy, bierze udział w termoregulacji oraz magazynuje białka osocza i witaminy.

Co to jest marskość wątroby?

Marskość wątroby to przewlekły stan chorobowy, w którym dochodzi do zwłóknienia miąższu tego narządu. Przepływ krwi staje się utrudniony, a naturalna struktura wątroby ulega degradacji. Zamiast niej obecne są tzw. guzki regeneracyjne. Są to skupiska komórek wątrobowych otoczone pasmami tkanki łącznej. W konsekwencji wątroba nie może pełnić swoich funkcji. Marskość wątroby jest dość częstym schorzeniem. Zapadalność szacuje się na 200–300 przypadków na 100 tysięcy mieszkańców. Wśród nich większość stanowią mężczyźni. Dane te są szacunkowe, ponieważ nie u wszystkich chorych udaje się ją rozpoznać. Marskość wątroby zajmuje 11. miejsce wśród najczęstszych przyczyn zgonów. Śmiertelność z jej powodu w ostatnich latach ma tendencję wzrostową.

Jakie są przyczyny marskości wątroby?

Najczęstszą przyczyną marskości wątroby jest nadużywanie alkoholu. Substancja ta blokuje metabolizm białek, węglowodanów i tłuszczów, co w konsekwencji prowadzi do uszkodzenia miąższu wątroby. Do choroby prowadzi przewlekłe spożywanie ponad 80 g etanolu dziennie (jest to odpowiednik 6 piw, 250 ml wódki, 5 kieliszków wina).

Ważną przyczyną marskości wątroby jest także niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby. Jest to sytuacja, w której w miąższu tego narządu nadmiernie gromadzi się tłuszcz, co skutkuje jego bliznowaceniem. Do rozwoju choroby przyczynia się m.in. insulinooporność, cukrzyca, długotrwałe głodzenie, stosowanie niektórych leków, toksyny i zaburzenia metabolizmu lipidów.

Pozostałe przyczyny marskości wątroby to:

  • zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B lub C,
  • autoimmunologiczne zapalenie wątroby,
  • mukowiscydoza,
  • galaktozemia,
  • hemochromatoza dziedziczna,
  • choroba Wilsona,
  • zwłóknienie przewodów żółciowych,
  • pasożyty.

Marskość wątroby może rozwinąć się także pod wpływem niektórych leków lub toksyn.

Objawy marskości wątroby

Objawy marskości wątroby zależą od stadium choroby. Przez wiele lat schorzenie może rozwijać się bezobjawowo. Pacjent nie odczuwa żadnych dolegliwości, a wyniki podstawowych badań są w normie. Wraz z postępem choroby dochodzi do stopniowego zmniejszania się czynnego miąższu wątroby oraz rozwoju zaburzeń krążeniowych. Narząd przestaje prawidłowo funkcjonować. W konsekwencji pojawiają się pierwsze objawy marskości wątroby.

Pierwsze objawy marskości wątroby to zmęczenie, nietolerancja wysiłku, świąd skóry, dolegliwości ze strony układu pokarmowego (m.in. wzdęcia, odbijanie, uczucie pełności w brzuchu). Nie są one charakterystyczne dla tej jednostki chorobowej. Dlatego chorzy zwykle nie zgłaszają się do lekarza lub są diagnozowani w innym kierunku.

Pełne objawy marskości wątroby to:

  • utrata apetytu,
  • nudności,
  • spadek masy ciała,
  • krwawienie z nosa i dziąseł,
  • obrzęki podudzi,
  • wodobrzusze,
  • żółtaczka,
  • obrzęk ślinianek przyusznych,
  • przykurcz palców dłoni,
  • powiększenie śledziony,
  • brak miesiączki,
  • skłonność do zakażeń,
  • bolesne skurcze mięśni.

Nie wszystkie objawy marskości wątroby występują jednocześnie. Wraz z postępującym uszkodzeniem wątroby dolegliwości nasilają się i dochodzi do powikłań. Zalicza się do nich m.in. encefalopatię wątrobową, żylaki przełyku, niewydolność nerek, wyniszczenie organizmu, śpiączkę.

Chorzy powinni obserwować swój organizm, a wszelkie niepokojące dolegliwości zgłosić lekarzowi. Natomiast natychmiastowej pomocy medycznej wymagają:

  • wymioty krwią,
  • gorączka z silnym bólem brzucha,
  • nagłe powiększenie się obwodu brzucha,
  • nieprzyjemny oddech o zapachu gnijącego mięsa,
  • zaburzenia świadomości (dezorientacja, zmiany zachowania, wzmożona senność).

Powyższe objawy marskości wątroby stanowią zagrożenie życia i nigdy nie można ich bagatelizować.

Objawy marskości wątroby spowodowanej alkoholem

W przypadku alkoholowej marskości wątroby objawy zwykle są nasilone, a sam przebieg choroby bardziej gwałtowny. U alkoholików często obecne są również inne zaburzenia wątroby spowodowane nadużywaniem alkoholu. Ponadto należy pamiętać, że substancja ta wpływa negatywnie na funkcjonowanie całego organizmu.

Zewnętrzne i skórne objawy marskości wątroby

W przebiegu marskości wątroby bardzo często występują objawy skórne, które nadają choremu charakterystyczny wygląd. Zalicza się do nich:

  • zaczerwienienie warg,
  • zażółcenie białek oczu,
  • ziemiste zabarwienie skóry lub zwiększona pigmentacja,
  • zaczerwienione dłonie,
  • woskowa skóra,
  • liczne naczyniaki gwiaździste (rozszerzone naczynka krwionośne płytko pod skórą).

Ponadto w marskości wątroby można zaobserwować zanik owłosienia pachowego i powiększenie się gruczołów piersiowych u mężczyzn. U kobiet występuje nadmierne owłosienie na twarzy.

Jak rozpoznać marskość wątroby?

Diagnostyką marskości wątroby zajmuje się hepatolog. Rozpoznanie stawia się na podstawie objawów klinicznych oraz badań dodatkowych, takich jak testy laboratoryjne krwi (morfologia krwi, aktywność enzymów wątrobowych, stężenie bilirubiny, parametry układu krzepnięcia), USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny. Ostatecznym potwierdzeniem jest biopsja wątroby i ocena histopatologiczna pobranej tkanki. Ze względu na brak oznak choroby bezobjawowa marskość wątroby może być rozpoznana wyłącznie na podstawie badania Fibroscanem, ponieważ biopsja w tym przypadku jest przeciwskazaniem. Badanie Fibroscanem pozwala ocenić stan zaawansowania choroby.

Jak leczyć marskość wątroby?

Uszkodzenie wątroby w przebiegu marskości jest nieodwracalne. Leczenie ma na celu spowolnienie postępu choroby, zapobieganie powikłaniom i złagodzenie objawów. Jednocześnie prowadzona jest terapia przyczyny marskości wątroby. W skrajnych przypadkach chorzy są kwalifikowani do przeszczepu wątroby.

Pacjenci przyjmują m.in. leki diuretyczne, beta-blokery, leki przeczyszczające, antybiotyki. Pomocniczo stosowana jest sylimaryna otrzymywana z ostropestu plamistego, która wykazuje działanie przeciwzapalne, odtruwające, regenerujące i ochronne.

Ponadto bardzo ważne są:

  • bezwzględne zaprzestanie picia alkoholu,
  • zaprzestanie palenia tytoniu,
  • odpowiednia dieta,
  • uzupełnianie witamin i minerałów,
  • aktywność fizyczna.

Dieta przy marskości wątroby

Dieta przy marskości wątroby powinna dostarczać odpowiedniej ilości białka. Zalecana ilość to 1,2–1,5 g na kilogram masy ciała. Chory powinien spożywać minimum 2000 kcal, podzielone na 6 lekkostrawnych posiłków. Konieczne jest ograniczenie podaży soli oraz tłuszczów zwierzęcych. Wskazane produkty to m.in. kasze, brązowy ryż, chleb graham, makaron pełnoziarnisty, masło, mleko, tłuste ryby morskie, nabiał, warzywa, owoce.

Marskość wątroby – rokowania

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak długo żyje się z marskością wątroby. Należy mieć na uwadze, że często schorzenie rozwija się latami. Na przeżywalność ma wpływ wiele czynników. Są to m.in.:

  • ogólny stan zdrowia,
  • przyczyna marskości wątroby,
  • rodzaj stosowanego leczenia,
  • stadium, w którym rozpoznano marskość wątroby.

Szacuje się, że przy wyrównanej marskości wątroby średnia długość życia to 9–12 lat. Trzeba pamiętać, że spożywanie alkoholu mimo rozpoznania drastycznie zmniejsza szanse na wieloletnie przeżycie.

Umów się do hepatologa
w poradni PUROMED

Zadzwoń do nas 42 20 80 100
Umów się na konsultację hepatologiczna w Poradni PUROMED w Łodzi