Tokofobia – kiedy strach przed naturalnym porodem zabiera marzenia o dziecku

19.10.2023

Tokofobia – kiedy strach przed naturalnym porodem zabiera marzenia o dziecku
Ciąża i poród mogą wiązać się ze stresem i niepokojem. Są one uznawane za naturalne, jeżeli przyszła mama potrafi sobie z nimi poradzić. Zdarza się jednak, że negatywne emocje są bardzo nasilone, a tym samym utrudniają normalne funkcjonowanie. Ten paniczny strach jest fachowo określany mianem tokofobia. Czy musi on odbierać marzenia o rodzicielstwie? Lekki strach przed porodem odczuwa nawet 80% ciężarnych. U 20% przyszłych mam jest on znacznie nasilony, z czego nawet u 10% występują objawy tokofobii.

Co to jest tokofobia?

Tokofobia jest zaliczana do fobii, czyli zaburzeń nerwicowych charakteryzujących się uporczywym lękiem przed określonymi zjawiskami i sytuacjami, który znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie. W tym przypadku przedmiotem negatywnych emocji są ciąża i poród. Dla wielu kobiet strach jest na tyle silny, że z jego powodu rezygnują z macierzyństwa. Termin tokofobia pochodzi z języka greckiego, gdzie tokos oznacza poród, a fobos – strach. Pierwsze opisy przypadków lęku przed ciążą i porodem można znaleźć już w literaturze pochodzącej z 1897 roku. Jednak bliżej temu zjawisku zaczęto przyglądać się dopiero w latach 80. ubiegłego wieku.

Rodzaje tokofobii

Wyróżniamy dwa rodzaje tokofobii. Są to:

  • tokofobia pierwotna,
  • tokofobia wtórna.

Tokofobia pierwotna dotyczy kobiet, które jeszcze nie były w ciąży lub są w niej po raz pierwszy. Na zaburzenie narażone są przyszłe mamy, które w przeszłości doświadczyły traumy w życiu, mają niskie poczucie własnej wartości lub mają niedostateczną wiedzę na temat ciąży i macierzyństwa. Do czynników ryzyka należą m.in. młody wiek, niski status materialny, a także presja społeczna i relacje bliskich kobiet mówiące o trudach porodu.

Natomiast tokofobia wtórna występuje u kobiet, które mają już za sobą ciążę i/lub poród. W ich przypadku paniczny strach jest spowodowany negatywnymi doświadczeniami – np. poronieniem, zagrożeniem życia dziecka, silnym bólem podczas porodu.

Jakie są objawy tokofobii?

U każdej kobiety tokofobia może przejawiać się w inny sposób. Wspólną cechą jest lęk przed ciążą i porodem. Może on dotyczyć różnych aspektów – m.in. bólu, możliwych powikłań, konieczności nacięcia krocza.

Możliwe objawy tokofobii to:

  • niepokój,
  • rozdrażnienie,
  • napady paniki,
  • natrętne myśli o negatywnym wydźwięku,
  • problemy ze snem i koszmary senne,
  • brak radości z ciąży i myśli o zostaniu mamą,
  • dolegliwości somatyczne (m.in. nawracające bóle głowy, bóle brzucha, bóle i nadmierne napięcie mięśni).

Lęk przed ciążą i porodem może powodować, że kobieta robi wszystko, aby uniknąć tych sytuacji. Często wiąże się to ze stosowaniem kilku metod antykoncepcyjnych jednocześnie, odmawianiem stosunków seksualnych, silnym stresem w sytuacji opóźnienia miesiączki, a nawet dążeniem do przerwania ciąży, gdy już do niej dojdzie.

Jakie są skutki tokofobii?

Objawy tokofobii nigdy nie powinny być bagatelizowane. Nierozpoznany i nieleczony lęk może sparaliżować kobietę podczas porodu naturalnego, przez co nie będzie ona w stanie współpracować z lekarzem i położną. To z kolei zwiększa ryzyko powikłań. Ponadto tokofobia może być przyczyną pogorszenia się stanu psychicznego, depresji, zespołu stresu pourazowego, a także mieć negatywny wpływ na więź matki i dziecka. Traumatyczne przeżycia nasilają lęk przed kolejną ciążą i porodem.

Czy tokofobię się leczy?

Jeżeli obserwujesz u siebie objawy tokofobii, udaj się po pomoc do psychiatry. Konsultacja psychiatryczna odbywa się stacjonarnie, telefonicznie lub w warunkach domowych. Pamiętaj, że dzięki współpracy ze specjalistą możesz poradzić sobie z lękiem i paraliżującym strachem przed ciążą i porodem. Nie powinnaś zostawać sama ze swoim problemem.

Leczenie tokofobii opiera się na psychoterapii. Najczęściej jest ona prowadzona w nurcie poznawczo-behawioralnym, jednak specjalista może uznać, że w danym przypadku lepiej sprawdzi się inna metoda. Terapia obejmuje także naukę relaksacji i sposobów radzenia sobie ze stresem.

Zaświadczenie o tokofobii – poród przez cesarskie cięcie

W niektórych przypadkach jedynym sposobem na bezpieczne i komfortowe doprowadzenie ciąży do końca jest zaświadczenie o tokofobii. Jest ono wskazaniem do zakwalifikowania ciężarnej do cesarskiego cięcia. Dokument może być wystawiony wyłącznie przez lekarza psychiatrę. Zaświadczenia wydane przez psychologa lub innego specjalistę nie są brane pod uwagę.

Mam zaświadczenie o tokofobii od psychiatry – co dalej?

Zaświadczenie o tokofobii od psychiatry należy przedstawić ginekologowi, który prowadzi ciążę. Wówczas może on podjąć decyzję o konieczności wykonania cesarskiego cięcia. Kobieta, która otrzymała skierowanie na zabieg, nie powinna zostawać bez pomocy psychologicznej. Wciąż wskazane jest podjęcie leczenia tokofobii pod okiem psychiatry lub psychoterapeuty.

Umów wizytę u psychiatry
w poradni PUROMED

Dowiedz się więcej
Kto może skorzystać z domowych wizyt psychiatry?
Marcin Wlazłowski Psychiatra PUROMED
Artykuł powstał we współpracy z lek. Marcinem Wlazłowskim. lek. Marcin Wlazłowski – psychiatra